Jeszcze nie umilkły echa dotyczące opinii wydanej przez Rzecznika Generalnego TSUE w sprawie Dziubak, a już została wydana kolejna opinia w sprawie pytania prejudycjalnego skierowanego do TSUE przez polski sąd.
W dniu 23 maja 2019 r. Rzecznik Generalny TSUE wydał bowiem opinię na skutek wniosku złożonego przez Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie w sprawie C-383/18 Lexitor Sp. z o. o. przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. Franciszka Stefczyka z siedzibą w Gdyni, Santander Consumer Bank S.A. z siedzibą we Wrocławiu, mBank S.A. z siedzibą w Warszawie, w zakresie wcześniejszej spłaty kredytu i prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu odpowiadającej odsetkom i kosztom przypadającym na pozostały okres obowiązywania umowy.
Pytanie prejudycjalne dotyczyło trzech spraw, które sąd odsyłający połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. We wszystkich trzech sprawach pozwani, będący instytucjami kredytowymi, zawarli z konsumentami umowy o kredyty gotówkowe na dane okresy, przy czym pobrali prowizje za udzielenie tych kredytów.
We wszystkich trzech przypadkach kwota prowizji nie była zależna od czasu trwania umów o kredyt, a ponadto wszyscy konsumenci dokonali wcześniejszej całkowitej spłaty uzyskanego kredytu przed datą wskazaną w umowach.
Następnie owi konsumenci zawarli z powodem (czyli Lexitor Sp. z o. o.) umowy przelewu wierzytelności z tytułu całkowitej wcześniejszej spłaty kredytów konsumenckich, w tym zwrotu wcześniej zapłaconych prowizji.
Powód przesłał pozwanym zawiadomienia o przelewie przedmiotowych wierzytelności, jednocześnie wzywając ich do dobrowolnej zapłaty spornej kwoty, stanowiącej część prowizji w odpowiedniej proporcji do okresu spłaty, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Pozwani nie zastosowali się jednak do wezwań, więc powód wniósł pozwy, domagając się zasądzenia od pozwanych spornych kwot wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.
Spłaciłeś wcześniej kredyt we frankach – nadal możesz pozwać bank i odzyskać nienależnie pobrane środki. Skontaktuj się z nami, bezpłatnie dokonamy obliczeń i przedstawimy niezobowiązujący plan odzyskania środków. KONTAKT
W przedstawionym stanie faktycznym Sąd Rejonowy w Lublinie powziął jednakże wątpliwości czy prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu, przewidziane przez przepisy krajowe transponujące art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48, należy interpretować jako obejmujące koszty, które nie są uzależnione od okresu obowiązywania umowy o kredyt.
Sąd odsyłający wskazał ponadto na rozbieżności w interpretacjach przyjętych przez polskie sądy. W szczególności zwrócił uwagę na dwa orzeczenia w których sądy orzekały, że ustawa o kredycie konsumenckim przyznaje prawo do zwrotu jedynie tej części kosztów, która uzależniona jest od czasu trwania umowy, natomiast w trzecim wyroku inny sąd, na podstawie wykładni prawa krajowego w świetle art. 16 dyrektywy 2008/48, orzekł, że prawo konsumenta do obniżenia kosztów obejmuje koszty niezależne od czasu trwania umowy o kredyt.
W tych okolicznościach Sąd Rejonowy w Lublinie postanowił zawiesić postępowanie i skierować do Trybunału następujące pytanie prejudycjalne: „Czy wykładni przepisu zawartego w art. 16 ust. 1 w związku z art. 3 [lit.] g) [dyrektywy 2008/48] należy dokonywać w ten sposób, że konsument, w przypadku dokonania wcześniejszej spłaty swoich zobowiązań wynikających z umowy o kredyt, uprawniony jest do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, w tym również o koszty, których wysokość nie jest zależna od długości trwania tej umowy o kredyt?”.
W wydanej opinii Rzecznik Generalny zaprezentował następujące stanowisko. W pierwszej kolejności podkreślił, że zgodnie z art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48 „konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt. W takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy”.
Zatem z brzmienia powołanego przepisu wynika, że w przypadku przedterminowej spłaty kredytu państwa członkowskie powinny zapewnić konsumentom uzyskanie obniżki, która, po pierwsze – ma być dokonana w odniesieniu do całkowitego kosztu kredytu, a po drugie – ma obejmować odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.
W dalszej części Rzecznik podkreślił, że jedynie koszty stanowiące część całkowitego kosztu kredytu mogą zostać zmniejszone. Całkowity koszt kredytu definiowany jest z kolei jako „wszystkie koszty […], które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, które to koszty znane są kredytodawcy, z wyjątkiem kosztów notarialnych; uwzględniane są tu także koszty usług dodatkowych związanych z umową o kredyt, w szczególności składki z tytułu ubezpieczenia, jeżeli, dodatkowo, zawarcie umowy dotyczącej usługi jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach”.
Ponadto, odpowiednie zmniejszenie obejmuje „odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy”. Z tego więc wynika, że po pierwsze – obniżka musi dotyczyć zarówno odsetek, jak i kosztów, i po drugie – że musi być powiązana z „pozostałym okresem obowiązywania umowy”.
Wobec powyższego Rzecznik Generalny TSUE stwierdził, że art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48 nie określa metody obliczania, którą należałoby zastosować, zatem intencją prawodawcy Unii było przyznanie państwom członkowskim pewnej swobody w tej kwestii. Powyższe nie oznacza jednak, że państwa członkowskie mogą wybrać dowolną metodę.
Muszą one przestrzegać zasad określonych w dyrektywie dotyczących obowiązku uwzględnienia zarówno odsetek, jak i kosztów. Jednakże w odniesieniu do ustalenia, w jakiej części te odsetki i koszty mogą zostać zmniejszone, żadna z tych zasad nie wymaga, aby kwota danych kosztów była zależna od czasu trwania umowy o kredyt.
W świetle powyższego Rzecznik stwierdził, że dyrektywa 2008/48 nie harmonizuje metody obliczania, jakiej należy użyć w celu ustalenia odpowiedniej obniżki w wypadku wcześniejszej spłaty kredytu, lecz określa zasady, jakich państwa członkowskie muszą przestrzegać przy ustalaniu tej metody.
Na pytanie prejudycjalne skierowane przez Sąd Rejonowy w Lublinie, Rzecznik proponuje zatem udzielenie następującej odpowiedzi: „Artykuł 16 ust. 1 w związku z art. 3 lit. g) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG należy interpretować w ten sposób, że w przypadku, gdy konsument dokonał przedterminowej spłaty, obniżka, do której jest on uprawniony, może dotyczyć kosztów, których kwota nie jest zależna od długości trwania umowy o kredyt.
Jednakże państwo członkowskie nie może ograniczyć tej obniżki – a sąd krajowy nie może tak interpretować przepisów krajowych – tylko do kwoty kosztów zaoszczędzonych przez instytucję kredytową w wyniku przedterminowej spłaty”, zatem jeśli wyrok TSUE zgodny będzie z opinią wydaną przez Rzecznika, kredytobiorcy uzyskają kolejne korzystne rozstrzygnięcie i będą mogli odzyskać od banków nienależnie pobrane kwoty.